Gwara Łódzka #1

Czym jest gwara?

Gwara, gwara ludowa, gwara terytorialna – terytorialna odmiana języka, mowa ludności (zwłaszcza wiejskiej), wyodrębniona z języka ogólnego i gwar sąsiadujących poprzez odrębności fonetyczne i leksykalne. Podrzędna w stosunku do dialektu. Czasem wyodrębnia się również podrzędne w stosunku do dialektu zespoły gwarowe. Granice gwar, podobnie jak granice dialektów, wyodrębniane są w badaniach językoznawczych poprzez zestawianie językowych cech dystynktywnych (cech odróżniających) na określonych terytoriach i niejednokrotnie mają charakter umowny.

Przykłady gwary łódzkiej:

O tym, że mogą zaskoczyć nawet rodowitych łodzian nie będę się rozpisywać, sprawdźcie sami ilu z słów znaczenia nie znaliście lub znaliście ale inne ;)

august – błazen, klaun cyrkowy

badylarz – zawodowy hodowca kwiatów lub bogaty, prywatny przedsiębiorca

bajzel – bałagan

chałka – bułka słodka pleciona

cieć – dozorca, gospodarz domu

chęchy – krzaki

ciekać – biegać

famuła, famułka – dom familijny

foliówka – torebka, torba foliowa, reklamówka

klapitka – rodzaj kamienicy (utworzone od nazwiska Klapita, właściciela)

kijowo – fatalnie (od kija, którym dostawało się lanie)

kulosy – nogi

papa – gęsta ciecz

po prosty – często używane, zamiast po prostu

prażoki – potrawa z ziemniaków i mąki

spinacz – spinka do włosów

sładnie – łatwo, ładnie, dobrze

smętarz – cmentarz

szmelc – coś nieużytecznego

szmuchlować – przemycać

taryfa – taksówka

towar – tkanina

trambambula – piłkarzyki

zachachmęcić – oszukać

zafiranić – zasłonić firanki

zaglądać do szkła – pić wódkę

zalewajka – zupa kartoflana z białym barszczem/ żur ugotowany razem z kartoflami(ziemniakami)

zarajgować – założyć nitki na maszynę

żydowską modą – na sposób żydowski, według zwyczajów żydowskich

żyr – jedzenie, żywność

Część z tych słów używana jest nadal, czasem w innym znaczeniu (tak jak słowa towar, dziś nie używamy tylko na określenie tkaniny) a czasem w tym samym. Zdarza się również tak, że dane słowo tak przesiąknęło do Polskiej mowy, że znane jest w całym kraju a nie tylko w regionie Łódzkim, tak jak np foliówka.

Na dziś to tyle, kolejna część gwary łódzkiej już 11.08 ;)